3.2 Om met woorde te werk en woordeskat uit te brei

Afrikaans huistaal

Graad 8

Module 10

Om met woorde te werk en woordeskat uit te brei

AKTIWITEIT 1

Om met woorde te werk en woordeskat uit te brei

• Gaan nou weer terug na die drie berigte in Module 9. Stel spanne saam in julle klas en hou ’n vasvra oor woorde wat vir julle “vreemd” of “onbekend” is. (Wenk: moenie vra dat iemand moet verduidelik wat ’n woord beteken nie; vra liewer hoe ’n mens dit in ’n sin gebruik, of ’n teenoorgestelde, ens.) Laat die onderwyser as skeidsregter optree. Teken al die woorde aan wat jy nie ken nie, en gaan slaan die betekenis daarvan in ’n woordeboek na.

Intensiewe vorme

• In Teks C staan daar in die opskrif: “dolleë”/dolleeg. Só ’n vorm van ’n woord noem ons ’n INTENSIEWE VORM, en dis dikwels nie moontlik om te verstaan wat die eerste deel beteken nie, omdat hierdie verskynsel ’n baie ou verskynsel is in die tale waarvan Afrikaans familie is. Maar dis nogtans interessant om hierdie vorme te ken en te gebruik – dis ’n manier om jou taal kleurvol te maak.

• Skryf intensiewe vorme vir die volgende woorde neer (die woorde kom uit die tekste):

verlig

koud

heet (warm – teks D)

wakker

kaal

styf

lam

• Baie van die woorde het meer as een intensiewe vorm en word by verskillende betekenisse van die woord gebruik.

• Kom ons keer die speletjie om:

• Gee woorde waarvan die intensiewe vorm met die volgende deel begin:

skreeu

blits

dood (baie meer as net een)

AKTIWITEIT 2

Om met sinne te werk en direkte en indirekte rede, aktief en passief te oefen

• Nou gaan ons weer met sinne werk. Julle onthou mos nog die Direkte en Indirekte rede en Aktief en Passief , of hoe?

1. Skryf nou die volgende sinne in die Aktief ( bedrywende vorm ) of Passief ( lydende vorm ):

1.1. Hy is teen sewe-uur bevry.

1.2. By die hospitaal is hy glo vir beroerte behandel.

1.3. Niks word van sy beroerte en behandeling vermeld nie.

1.4. Seling het die slang losgeskop, waarna dit deur die kantoor is.

1.5. Die man het glo Maandagaand by die NG Kerk se pastorie probeer inbreek. (Die polisie gebruik hierdie sin dikwels in die Passief wanneer hulle nog nie weet wie die skuldige is nie.)

1.6. Die betrokke hospitaal het gister op versoek van Die Burger Melanie se lêer uitgehaal.

1.7. Die polisie het ’n natuurbewaarder ontbied.

2. Die volgende sinne uit die drie tekste is in die Direkte of Indirekte Rede. Skryf elkeen in die ander vorm oor.

2.1 “Toe ek wakker skrik, was ek kaal en het in ’n laai in die hospitaal se lykshuis gelê."

2.2 Sy seun het bevestig dat hy sy pa dié dag hospitaal toe geneem en vier dae later weer gaan haal het.

2.3 Die superintendent het gesê die lêer wys hy is die vorige jaar laas daar behandel.

AKTIWITEIT 3

Om ’n teks te ondersoek en die styltegnieke, tema, intrige, karakterbeelding en ander elemente te verstaan

• Lees die verhaal Die Wors deur Hennie Aucamp wat verskyn in sy debuutbundel, Een Somermiddag en uitgegee is deur Tafelberg-uitgewers en reageer op die letterkundige en ander vrae wat daaroor gestel word.
• Beantwoord nou die vrae nadat jy die bespreking/inligting bokant elke vraag deeglik deurgelees en verstaan het.