0.6 Các trường hợp làm việc của máy bơm  (Page 2/10)

Chúng ta xét thêm độ dốc của đường đặc tính H - Q có ảnh hưởng thế nào đến sự làm việc kết lợp giữa máy bơm và đường ống. Trên (Hình 6 - 1,b) đưa ra hai đường đặc tính có độ dốc khác nhau: đường 1 thoải, đường 2 dốc. Điểm công tác A trùng chung cho hai đường . Giả sử ta cần thay đổi lưu lượng bơm một trị số Q, từ QB đến QC. Việc tăng hoặc giảm lưu lượng trong phạm vi này không ảnh hưởng nhiều đối với cột nước của máy bơm có đường H - Q thoải ( B - B1 và C - C1­ ), nhưng lại có ảnh hưởng lớn đối với máy bơm có đường đặc tính dốc ( B - B2 và C - C2 ). Trong trường hợp đã nêu, máy bơm có đặc tính thoải thích hợp hơn. Ta lại nghiên cứu trường hợp cột nước của máy bơm cần thay đổi một lượng H, từ HD đến HE. Sự giao động này của cột nước dẫn đến thay đổi lớn về lưu lượng đối với máy bơm có đặc tính thoải ( D - D1 và E - E1 ) còn đặc tính dốc thì ít thay đổi ( D - D2 và E - E2 ). Trường hợp này bơm có đặc tính dốc lại thích hợp hơn.

Điều chỉnh điểm công tác của máy bơm.

Điểm công tác của máy bơm là giao điểm giữa đường đặc tính máy bơm H - Q và đường đặc tính đường ống Hô - Q. Do vậy có thể điều chỉnh 2 đường nầy để đạt được điểm công tác mới thỏa mãn được lưu lượng cho trước và cột nước cần bơm .Mặc khác trong quá trình vận hành trạm bơm, đôi khi cũng cần thay đổi lưu lượng hoặc giữ nguyên lưu lượng nhưng thay đổi cột nước địa hình cần bơm. Trong những trường hợp này cần phải điều chỉnh điểm công tác của bơm.

Một trong những biện pháp điều chỉnh sự làm việc của bơm là làm tăng sức cản, nghĩa là thay đổi độ mở của các van hoặc các thiết bị chuyên dùng trên ống đẩy. Biện pháp điều chỉnh này, nói chính xác hơn là biện pháp về lượng. Ở chế độ làm việc định mức, máy bơm cung cấp lưu lượng QA với cột nước HA ( xem Hình 6 - 2,a ). Để tăng lưu lượng lên QB, cần mở thêm cửa van trên ống đẩy đến độ mở cần thiết nào đó để tổn thất cột nước tăng thêm một đoạn hB từ HB1 đến HB. Công suất hữu ích của máy bơm Nhi = .QBHB1 , công suất ở trục bơm là N = .QBHB / B = .QB( HB1+ hB ) / B. Hiệu suất của bơm là  = HB1B / (HB1+ hB ), nghĩa là hiệu suất của bơm sẽ giảm khi tổn thất hB tăng. Khi lưu lượng tiếp tục giảm, ví dụ xuống QC, tổn thất trong cửa van tăng đến trị số hC thì hiệu suất của bơm càng nhỏ:  = HC1C / (HC1+ hC ).

Hình 6 - 2. Biểu đồ điều chỉnh điểm công tác máy bơm.

a) Thay đổi độ mở của van trên ống đẩy; b) Thay đổi vòng quay của bơm.

Như vậy rõ ràng rằng phương pháp điều chỉnh về lượng mặc dầu rất đơn giản, dễ làm lại có nhược điểm lớn là làm giảm hiệu suất của bơm, phải tăng công suất tiêu thụ để khắc phục tổn thất cột nước tăng thêm qua van. Do vậy biện pháp điều chỉnh này sử dụng có lợi chỉ với bơm li tâm nhỏ. Đối với máy bơm hướng trục, khi lưu lượng giảm thì công suất tăng , nếu dùng biện pháp điều chỉnh này sẽ có thể gây quá tải động cơ. Do vậy không nên dùng van để điều chỉnh mà luôn mở toàn bộ ống đẩy khi làm việc, chỉ đóng toàn bộ ống khi có sự cố hoặc sữa chữa.