0.6 Các trường hợp làm việc của máy bơm  (Page 3/10)

Điểm công tác của máy bơm còn có thể được điều chỉnh bằng cách thay đổi vòng quay của động cơ truyền động bơm. Để vẽ lại đường đặc tính của bơm từ vòng quay n sang n1 ta dùng các công thức đồng dạng, như đã làm ở chường IV. Từ Hình ( 6 - 2,b ), ta giả sử máy bơm đang làm việc tại điểm công tác C ( QC, HC ), cần chuyển sang làm việc với lưu lượng QA­, cột nước HA ứng với vòng quay n1.Ta cần xác định trị số vòng quay n1 và vẽ lại đường H1 - Q1 - n1, bằng cách sau: có HA, QA ta lập tỷ số a = HA / QA2 ̀ lập và vẽ parabol H = aQ2 đi qua A và gốc tọa độ ( Hình 6 - 2, b ), cắt đường H - Q tại điểm B ( QB, HB ), vì $i_n=\frac{n_1}{n}=\frac{Q_A}{Q_B}$ , nên tính được $n_1=i_n\cdot n$ , sau đó vẽ đường H1 - Q1 như đã biết ở chương V. Trong vận hành chỉ cho đổi n trong phậm vi nhỏ, nhìn hình vẽ ta thấy: sự khác biệt hiệu suất A, B, C ... không đáng kể, do vậy biện pháp điều chỉnh điểm công tác bằng cách thay đổi vòng quay có hiệu quả lớn hơn biện pháp dùng van trên ống đẩy . Tuy nhiên hạn chế phổ biến của biện pháp này là phần lớn dùng động cơ

điện xoay chiều để truyền động máy bơm ( động cơ đồng bộ và dị bộ ), nhưng ngày nay chỉ mới thay đổi được vòng quay đối với động cơ dị bộ rô to dây quấn và động cơ có điều chỉnh vòng quay rất đắt tiền.

Người ta còn có thể điều chỉnh vòng quay máy bơm bằng khớp nối thủy lực hoặc khớp nối điện từ, hiệu quả và có nhiều ưu điểm. Đối với bơm hướng trục và hướng chéo cánh quay, khi quay góc đặt của cánh BXCT cũng điều chỉnh rất hiệu quả điểm công tác của máy bơm ( Xem cụ thể ở chương IX ).

Vùng làm việc không ổn định của máy bơm

Để bảo đảm chế độ làm việc bình thường, máy bơm và trạm bơm cần được chọn làm việc ở vùng ổn định, nghĩa là sau những dịch chuyển ngẫu nhiên khỏi điểm công tác ban đầu, điểm công tác ấy phải được phục hồi trở lại.

Như đã thấy ở chương IV, ở bơm li tâm tỷ tốc thấp đường H - Q ban đầu có nhánh đi lên C1 - D ( xem Hình 6 - 3,a ); ở máy bơm hướng trục ( xem Hình 6 - 3,b ) cùng với chiều tăng dần của lưu lượng, cột nước thay đổi: lúc đầu giảm, sau đó tăng rồi lại giảm. Như vậy, trên đường đặc tính cột nước H - Q có những vùng mà ở đó với cùng một giá trị cột nước lại có hai trị số lưu lượng ( bơm li tâm ) hoặc ba ( với bơm hướng trục ). Những vùng đó gọi là vùng làm việc không ổn định của máy bơm.

Hình 6 - 3. Đặc tính của bơm và đường ống khi làm việc không ổn định.

a) Với bơm li tâm: 1,2,3,4 tương ứng Hô1 - Q, Hô2 - Q, Hô3 - Q, Hô4 - Q; 5- H - Q.

b) Với bơm hướng trục: 1,2,3,4 tương ứng Hô1 - Q, Hô2 - Q, Hô3 - Q, Hô4 - Q; 5- H - Q.

Chúng ta nghiên cứu sự làm việc không ổn định ở máy bơm li tâm (xem Hình 6 -3,a)

Khi cột nước địa hình là Hđh1 ta có đường đặc tính đường ống là đường 1, ta có điểm công tác là A; đường đặc tính này khi Hđh1<Hô ( cột nước của máy bơm khi Q = 0 ). Giả sử vào một lúc nào đó lưu lượng trong đường ống tăng lên ngẫu nhiên, dẫn tới tổn thất cột nước tăng, kéo theo cột nước trong đường ống Hô tăng, ngược lại khi lưu lượng tăng thì cột nước H của máy bơm giảm nhỏ hơn Hô tương ứng . Sự thiếu hụt cột áp này làm giảm lưu lượng tạo điều kiện làm cho điểm công tác bị lệch về lại điểm ban đầu A. Ngược lại, khi ngẫu nhiên giảm lưu lượng thì cột nước trong đường ống giảm, còn cột nước trong máy bơm lại tăng. Sự chênh lệch cột áp tăng lúc này sẽ làm tăng lưu lượng, như vậy điểm công tác bị lệch sẽ chuyển về điểm ban đầu A. Như vậy điểm A là điểm làm việc ổn định.